İletim Ortamı (Transmition Media)

İletim Ortamı Nedir ? 

İletim ortamı, bilgiyi göndericiden alıcıya taşıyan bir yoldur. Veri iletimi için farklı türde kablolar veya dalgalar kullanıyoruz. Veriler normalde elektriksel veya elektromanyetik sinyaller yoluyla iletilir.Bir elektrik sinyali akım şeklindedir. Bir elektromanyetik sinyal, çeşitli frekanslardaki bir dizi elektromanyetik enerji darbesidir. Bu sinyaller bakır teller, optik fiberler, atmosfer, su ve vakum aracılığıyla iletilebilir. Farklı Medias, bant genişliği, gecikme, maliyet ve kurulum ve bakım kolaylığı gibi farklı özelliklere sahiptir. İletim ortamı aynı zamanda İletişim kanalı olarak da adlandırılır.

1.Kablolu İletişim Ortamları 

1.1.Çift Bükümlü Kablolar

Büklümlü çift kablolar, birbirine bükülmüş ve koruyucu bir kaplama içine yerleştirilmiş bir veya daha fazla sayıda yalıtılmış bakır tel çiftinden oluşan kablo çeşididir.Bükümlü çift kablolar (twisted pair), günümüzde yerel alan ağı kablolamasında kullanılmaktadır. Diğer kablo türlerine göre çok ucuz olması da bir avantajdır. Üretimindeki prensip kabloların ikişer ikişer birbirine sarılarak üretilmiş olmasıdır.

Günümüzde en yaygın kullanılan ağ kablosu tipi birbirine dolanmış çiftler hâlinde bulunan çift bükümlü kablolardır. İki tip çift bükümlü kablo mevcuttur:

UTP (unshielded twisted – pair / koruyucusuz dolanmış çift)

Koruyucusuz çift bükümlü (UTP – unshielded twisted pair) kablo olarak Türkçeye çevrilebilir. Günümüzde en çok kullanılan kablo çeşididir. Telefon kablolarına benzemektedir. Bükümlü yapısı sayesinde elektrik sinyallerinin birbirleri üzerindeki etkilerini nötrleştirir.

UTP kablolar dış görünümleri bakımından birbirlerine çok benzer. Ancak her UTP kablonun üzerinde hangi kategoride oldukları belirtilir. CAT (category) kategori anlamına gelmektedir. Kablonun kategorisi, o kablonun göstermiş olduğu performansa göre belirlenmiştir. Piyasada şu anda en çok CAT5 kablo kullanılmaktadır.

Cat1: Kullanım alanı telefon iletişimi ve zil teli gibi zayıf akım sistemleridir.

Cat2: 4 Mbit/s hızında işlev görecek ağ sistemlerinde kullanılır.

Cat3: 16 MHz’lik bir frekans geçişi sağlayabilir. Saniye de 10 Mbit’lik bir veri gönderebilir. Günümüzde Cat 1’in yerini almıştır ve IP telefon olmayan hatlarda telefon kablosu olarak kullanılır.

Cat4: 20 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Saniyede 16 Mbit’lik veri taşır.

Cat5: Günümüzde en çok kullanılan UTP kablo türüdür. 100 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Saniyede 100 Mbit’lik veri taşır.

Cat5e: Cat 5’e göre daha dayanıklı ve uzun ömürlüdür.110 m ‘ye kadar kullanılabilir. Cat6: 250 MHz’lik bir frekans geçişine elverişlidir. Günümüzde cat5 ve cat5e’nin yerini almaktadır. Saniyede 1 gb’lik bir veri taşıma özelliğine sahiptir.

Cat6a: 500 MHz’lik bir veri geçişine elverişlidir. 1 gb ve daha üstü veri iletiminde tercih edilir. Kablo kesiti cat 5 ve cat 6’ya göre daha kalındır.

Cat7: Aslında STP (shielded twisted pair)olarak üretilen bu kablo teknolojik gelişme ve ihtiyaçlara göre UTP olarak da üretilmeye başlanmıştır. Ancak kullanım alanları çok düşüktür. Gerek kesit kalınlığı gerekse çok güç gerektiren durumlarda topraklama gerekliliği bu kablonun UTP olarak kullanım alanlarını kısıtlamıştır.

 Resmi İncelemek İçin Tıklayınız

STP (shielded twisted – pair / koruyuculu dolanmış çift)

Korumalı çift bükümlü (STP – shielded twisted pair) kablo koaksiyel kablodan, çift bükümlü kabloya geçiş aşamasında kullanılsa da günümüzde fazla tercih edilmemektedir. Kullanımının zor olması, maliyetinin daha yüksek olması ve dıştaki tel zırhın yarardan çok zarar vermesi gibi etkenler bu kablonun kullanılmamasının başlıca sebeplerindendir.

STP kablo kullanılırken dıştaki tel zırhın topraklanması gerekir. Aksi takdirde zırh elektromanyetik dalgaları toplayan anten vazifesi görür. En dıştaki tel zırhın zarar görmemesi topraklamanın tamamlanması sebebiyle önemlidir.

  

Resmi İncelemek İçin Tıklayınız

Konnektör

Çift bükümlü kabloları sonlandırmak için RJ (registered jack) serisi konnektörler kullanılır. RJ serisi konnektörlerden RJ-12 telefon sistemlerinde kullanılırken RJ-45 konnektörü ise UTP ve STP kablolarını sonlandırmak için kullanılır. Fiber optik kabloları sonlandırmak için ise ST-SC konnektörleri kullanılır.

                          

Kablo Hazırlama

Bir bilgisayar ağı kablosu hazırlamak için ihtiyacımız olan malzemeler UTP veya STP kablo, RJ-45 konnektör ve kablo sıkma pensesidir.

Bu penseler kablonun RJ-45 ya da RJ-12 konnektörlerine takılıp sıkılması amacıyla kullanılır. Kabloların uçlarını soyma işlemi de sıkma pensesi ile yapabilmektedir. Doğru şekilde soyduğunuz kabloları doğru renk sırasıyla konnektöre yerleştirdikten sonra yine aynı pense ile kablo ve konnektörü sıkıştırılmalıdır.

  


Kablo hazırlama işlemi

Ağ (network) için kablo hazırlarken öncelikle dikkat etmeniz gereken şey kullanacağınız kablo standardıdır. Cat5 kablolar için genel olarak kullanılan iki standart vardır: 586-A ve 586-B. Bu standartlar kullanılan kablonun üzerinde yazmaktadır.
 

                                                                                                           

1-Yeşil-Beyaz

  2-Yeşil

3- Turuncu-Beyaz

 4- Mavi 

5- Mavi-Beyaz

 6-Turuncu

 7-Kahverengi-Beyaz

 8-Kahverengi

1-Turuncu-Beyaz

  2-Turuncu 

3- Yeşil-Beyaz 

 4- Mavi 

5- Mavi-Beyaz

 6- Yeşil

 7-Kahverengi-Beyaz

 8-Kahverengi

 Resmi İncelemek İçin Tıklayınız

1.2. Koaksiyel Kablo

Radyo frekanslarında kullanılan bir kablo türü olan koaksiyel kablolar bina içi CATV ve CTV sistemlerinde dağıtım kablosu ve düşük zayıflama istenen SATV uydu anten sistemlerinde bağlantı kablosu olarak kullanılır.

Bu kablo iç içe 4 kesitten meydana gelir. En içte sinyali taşıyan hat bulunur. Bu iletken uç dielektrik sabiti yüksek yalıtkan tarafından çevrelenmiştir. Bu yalıtkanın çevresinde ise yine iletkenlerden oluşan bir örgü bulunmaktadır. En dışta ise tüm bunları koruyan son katman bulunmaktadır. İç kısımda bulunan örgünün topraklanmış olması çok önemlidir. Bu sayede kabloya etki eden elektromanyetik alan oluşturan cihazların yakınından geçebilmektedir. Normal elektrik kabloları gibi koaksiyel kablolarda alternatif akım taşır bir uçtan giren akım diğer uçtan çıkana kadar saniyede birçok kez yön değiştirir.

Kablo Yapısı 

Kablonun en ortasındaki iletken genelde bakır veya diğer iletkenlerden oluşan metallerden yapılır. Çevresindeki yalıtkanın dielektrik sabiti ve izik boyutu kablonun elektriksel özelliklerini saptadığı için oldukça önemlidir. Bu yalıtkan genel olarak Polietilen (PE) veya Teflon (PTFE)’den üretilir.

Dış iletken genellikle iletken tellerden bir örgü biçimindedir. Örgü tellerinin fiziki kalınlığı kablonun elektriksel değerlerini etkiler. Ayrıca örgünün çok sık olmaması da taşınabilen frekansa bir üst sınır getirir. Bu sebeple, dış iletken olarak çok ince metal varakların kullanılması tercih edilir. Ancak metal varaklar eğilip bükülmeye örgü kadar uygun değillerdir. Ayrıca bu tercih kablo fiyatını artırabilir.

Detaylı İncelemek İçin Tıklayınız

1.3. Fiber Optik Kablo 

Fiber optik kablolar, veri göndermek için elektrik sinyallerinin aksine ışık sinyallerini kullanır. Fiber optik kablo, bir elektrik kablosuna benzer, ancak ışığı taşımak için kullanılan bir veya daha fazla fiber optik içeren bir kablo türüdür.Optik fiber elemanları tipik olarak tek tek plastik tabakalarla kaplanır ve kablonun yerleştirileceği ortam için uygun koruyucu bir tüp içinde bulunur. Bina içi ve bina dışı kullanım için uygun olduğu gibi yer altında ve direkler arası havai kullanım içinde uygun türleri vardır.

Fiber optik kablo yapısı, 3 kısımdan oluşmaktadır. Bunlar; çekirdek, cam kılıf ve plastik koruyucu kılıftır. Işığın içinden geçtiği kısım olan çekirdek, çok ince bir yapıya sahiptir.

Avantajları 

1. Nükleer silahlardan ve elektromanyetik darbelerden asla etkilenmezler.
2. Kaçak olarak asla girilemez.
3. Yıldırımdan etkilenmeyeceği gibi, topraklama problemi de yoktur.
4. Diğer kablolara oranla fiziksel olarak daha küçük ve de hafiftir.
5. Kanal başına maliyeti çok daha düşüktür.
6. Aşırı sıcaklık, yağmur ya da radyasyon gibi dış etkenlere de dayanıklıdır.
7. Gizlilik ve güvenlik esastır.
8. Dışarıdan dinlenmesi imkansızdır.

Dezavantajları

1. Diğer kablolama tiplerine göre daha pahallıdır.
2. Kablolama yeterince esnek değildir ve keskin bir şekilde bükülemez.
3. Yüksek trafikte noktadan noktaya bağlanmış olmalıdıır. 
4. Kuruluşu destek ve tecrübe gerektirmektedir.

    Detaylı İncelemek İçin Tıklayınız

2.Kablosuz İletişim Ortamları

 

2.1. Kızılötesi 

Kızılötesi (infrared) ışınlar gündelik hayatımızda bolca yer alırlar. Televizyonda kanal değiştirmek için kumandanın tuşlarına bastığımızda, kumanda televizyona ışık dalgaları gönderir. Bu ışık görünür bölgenin dışında olduğu için çıplak gözle gözlenemez. Ancak cep telefonu kameralarıyla görülebilir ve kızılötesi dalga boyundadır.

2.2.Mikrodalga 

Mikrodalga, dalga boylarında bir milimetre ile bir metre arasında değişen elektromanyetik radyasyon  formu; 300 MHz (100 cm) ve 300 GHz (0.1 cm) arasındaki frekansları kapsar. "Mikrodalga" sözü elektromanyetik dalganın dalga boyunun 1 metreden kısa olduğu frekansları tanımlar. Dalga boyunun 1 cm'den kısa olduğu frekanslara (30-300 GHz aralığı) "milimetrik" dalga ismi de verilir. Dalga boyunun 1 mm'den kısa olduğu frekanslara (300-3000 GHz) "submilimetrik" dalga ismi verilir. 

2.2.1.Kullanım Yerleri

1. Telekom,
2. Noktadan noktaya haberleşme, 
3. Uydu, Hücresel erişim teknolojileri,
4. Uzay,
5. Algılama/Spektroskopisi,
6. İletişim, 
7. Radyo Astronomi,
8. Kalıplama,
9. Teşhis, görüntüleme ve tedavi uygulamaları,
10. Savunma Radar

2.3.Radyo Dalgaları

Radyo dalgaları radyo titreşim sayısı ile gerçekleşen elektromıknatıssal dalgalardır. Tel gibi somut bağlantılar kullanmadan, gazyuvarı içerisinde veri taşınmasına olanak tanırlar. Radyo dalgalarını diğer elektromıknatıssal dalgalardan ayıran özellikleri olarak uzun dalgaboyunda olmalarıdır. Kızılötesi ışınların önemli kullanış yerleri son yıllarda yaygınlaşmasının ardından, pek çok maddenin kimyasal analizi bu tür ışınların yardımıyla gerçekleştirilmektedir ve özellikle İkinci Dünya Savaşında yansıyıp gelen kızılötesi ışınların görünür hale getirilmesi mantığıyla çalışan gece görüş cihazları üretilerek, karanlıktaki cisimler fark edilmiştir.